
روز اول فروردین، باراک اوباما به مناسبت نوروز و سال نو ایرانی، حرف های قاطعی در همبستگی با مردم ایران زد. او خطاب به ایرانیان گفت «با اینکه دوران تاریکی به نظر می رسد»، اما «من در کنارتان هستم».
چند روز بعد، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در پاسخ به درخواست فعالین حقوق بشر و دموکراسی ایرانی و با حمایت قاطع آمریکا، به انتخاب گزارشگر ویژه مسائل حقوق بشر ایران رای مثبت داد.
این مسئله برای استراتژی رییس جمهوری آمریکا در راستای همکاری با سازمان ملل متحد، پیروزی بزرگی بود. سازمان های بین المللی مدافع حقوق بشر هم آن را به عنوان اقدامی ملموس برای کمک به حفظ حقوق بشر در ایران تحسین کردند.
همچنین به خوبی نشان داد که چطور باراک اوباما می تواند اظهاراتش را در رابطه با حمایت از مردم ایران به اقدامات عملی تبدیل کند. در گذشته شاهد بودیم که آزادی خواهانه ترین ادعاها هم اگر با سیاست های درست همراه نباشد، بی معنی است.
همانطور که انتظار می رفت منتقدان رییس جمهوری انتخاب این گزارشگر ویژه را بسیار کم اهمیت و به شدت وابسته به حمایت بین المللی خواندند. این گروه توجه ندارند که سه دهه خصومت و مناقشه را نمی توان در یک قدم حل کرد.
در ادامه ای انتخاب گزارشگر ویژه، لازم است چند اقدام اساسی دیگر انجام شود. ممکن است این اقدامات به اندازه کافی تاثیر گذار به نظر نرسند، اما در واقع باعث ایجاد تغییرات خواهند شد. عدم امکان اقدامات اساسی نباید باعث جلوگیری از این قدم های کوچک اما مهم در جهت حمایت از مردم ایران شود.
اصلاح قانون روادید برای دانشجویان ایرانی
دانشجویان ایرانی بخشی کلیدی از جنبش دموکراسی خواهی و حقوق بشر ایران هستند. باراک اوباما با توجه به همین مسئله، بخش اعظم صبحت های نوروزی اخیرش را خطاب به اکثریت ایرانیانی که پس از وقایع ۱۳۵۷ و شروع خصومت بین ایران و آمریکا متولد شده اند، ایراد کرد. رییس جمهوری آمریکا در صحبت های نوروزی سال گذشته اش وعده داد که ایالات متحده به دنبال ایجاد «آینده ای روشن تر» برای این نسل جوان ایرانی از راه گسترش تبادل دانشجویی است.
آقای اوباما در راستای عمل به این وعده، باید سنگ بزرگی را از جلوی پای جوانان ایرانی که می خواهند در آمریکا تحصیل کنند بردارد – سیاست روادید با یک بار اجازه ورود.
برای بسیاری از جوانان ایرانی ادامه تحصیل در خارج از کشور، یک راه فرار از سرکوب دولتی داخل در داخل کشورشان است. از سال ۱۳۸۴ با شروع ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، دانشجویان با محدودیت های بیشتری مواجه شدند که پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ به شدت افزایش یافته اند. و دانشجویانی که به دنبال ادامه تحصیل در خارج از کشور هستند از تحصیل در غرب منع می شوند تا جایی که بعضی مقامات ایرانی تهدید کرده اند که تحصیل در آمریکا را کلا منع خواهند کرد. در عوض، به دانشجویان امتیازاتی داده می شود تا در روسیه و چین تحصیل کنند.
در عین حال دانشجویانی که تصمیم می گیرند در دانشگاه های آمریکا تحصیل کنند با محدودیت های غیر ضروری از سوی دولت آمریکا مواجه می شوند. بر اساس سیاست روادید با یک بار اجازه ورود، دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به آمریکا می آیند در تمام مدت تحصیل شان نمی توانند بدون باطل شدن ویزای شان از آمریکا خارج شوند.
به گفته دانشجویان ایرانی دانشگاه های آمریکا، محدودیت های ناشی از سیاست روادید یک بار ورود، باعث شده فرصت های علمی را از دست بدهند و از خانواده هایشان دور بمانند. دانشجویان خاطراتی را بازگو کرده اند که نتوانسته اند به دیدن عضو بیمار خانواده شان بروند و حتی یک مورد، نتوانسته برای شرکت در مراسم ترحیم عضوی از خانواده که توسط دولت اعدام شد، به ایران بازگردد.
این دانشجویان می پرسند اگر آمریکا می گوید دوست مردم ایران است، چرا برایشان محدودیت هایی ایجاد می کند که شهروندان هیچ کشور دیگری در خاورمیانه با آن روبرو نیستند.
اوباما باید این قدم کوچک اما ضروری را برای لغو قانون روادید یک بار ورود بر دارد و به دانشجویان ایرانی اجازه دهد برای ادامه تحصیل در دانشگاه های آمریکا روادیدی با اجازه ورود مکرر بگیرند. در حالی که دولت ایران مشتش را می فشارد، بهترین راه ابراز دوستی با جوانان ایرانی این است که دستی گشاده به طرف شان دراز کنیم.
لغو تحریم های اینترنتی
نازیلا فتحی خبرنگار سابق روزنامه نیویورک تایمز در تهران، اخیرا در همایش نایک در کنگره گفت «اگر آمریکا می خواهد کمک کند، اولین نیاز ایرانی ها دسترسی به اینترنت است.»
متاسفانه آمریکا با اعمال تحریم هایی که صادرات نرم افزار و سخت افزار به ایران را ممنوع کرده، برای ایران محدودیت ایجاد کرده است.
خانم فتحی می گوید «تحریم ها را لغو کنید،» چرا که به گفته او «ایرانی ها حتی نمی توانند اعتبار اسکایپ بخرند تا با استفاده از اسکایپ تماس بگیرند، بلکه باید به خطوط تلفن بسنده کنند که تحت نظارت دولت ایران است. اینترنت ماهواره ای بر فراز ایران موجود است اما به دلیل تحریم ها، به آن دسترسی ندارند.»
اولین قدم برای حمایت از آزادی اینترنت در ایران این است که آمریکا عملکرد خودش را تغییر دهد. دولت اوباما در اوج تظاهرات جنبش سبز در سال ۱۳۸۸ تلاش کرد نرم افزارهای ارتباطی بخصوصی را از تحریم ها خارج کند. متاسفانه نه ماه طول کشید تا محدودیت ها، آن هم تنها برای نرم افزارهای ابتدایی چت لغو شود.
ابزارهای ابتدایی دیگری هم هستند که فعالین ایرانی به آنها نیاز دارند اما بدون مجوز مخصوص، در دسترس آنها قرار نمی گیرند. برای مثال مرورگر کروم گوگل که امنیت بالایی دارد تا ماه ژانویه امسال در ایران مجاز نبود یک سال و نیم پس از انتخابات خرداد ۱۳۸۸ چرا که گوگل مجوز مخصوص دولت آمریکا را نگرفته بود.
آقای اوباما باید به سرعت اقدام کند و اجازه دهد ابزارهای لازم برای گردش آزاد اطلاعات، در دسترس ایرانیان قرار بگیرند. ایالات متحده باید هر گونه نرم افزار، سخت افزار، و خدمات قابل استفاده را از نیاز به این مجوز دست و پا گیر و مضر، معاف کند.
لغو محدودیت برای کمک های انسان دوستانه
در سال 2009 میلادی کیت الیسون، نماینده دموکرات از ایالت مینه سوتا، لایحه جدیدی را پیشنهاد داد که بر اساس آن ناقضان حقوق بشر در ایران و شرکت هایی که از سانسور اینترنت حمایت می کنند تحریم شوند و در عین حال محدودیت ها برای سازمان های حقوق بشری و انسان دوستانه آمریکایی کمتر شود.
تحریم ها در نهایت به شکل قانون در آمدند، که قدم مثبتی بود. اما پیشنهاد اجازه کار به سازمان های حقوق بشری و انسان دوستانه در ایران، هنوز نیاز به پیگیری دارد، در واقع این فعالیت ها نیز همچون فعالیت های مرتبط با فن آوری اینترنتی همچنان با محدودیت روبرو هستند.
در سال 2003 میلادی ایالات متحده در پاسخ به زلزله بزرگ بم در ایران، این تحریم ها را سبک تر کرد اما تنها به طور موقت. تلاش های انسان دوستانه گروه هایی همچون مرسی کور و رلیف اینترنشنال برای امداد رسانی در آن دوره دوازده ماهه، فقط یک ضرورت اخلاقی نبود بلکه باعث ایجاد حسن نیت در بین ایرانیان شد و از این راه منافع آمریکا را هم تامین کرد.
ما نباید آمریکایی ها را از همکاری با ایرانیان در زمینه هایی همچون بهبود بهداشت مادران و کودکان، مبارزه با اعتیاد، و یا امداد رسانی پس از بلایایی طبیعی منع کنیم. رییس جمهوری باید محدودیت هایی را که به آمریکایی ها اجازه نمی دهد به مردم ایران کمک انسانی برسانند، برای همیشه لغو کند.
بسیاری از این پیشنهادها به دلیل عدم وجود فضای سیاسی در واشنگتن و تقاضا برای یافتن راه حلی قاطع، فراموش شده اند. اما این قدم ها هر چند ممکن است کوچک به نظر برسند، به آمریکا کمک می کنند که تاثیر مثبتی بگذارد. آقای اوباما حالا این فرصت را دارد که با انجام این اصلاحات مهم سیاسی به وعده های خود وفا کند. او نباید بگذارد این فرصت برای حمایت واقعی از مردم ایران، از دست برود