صدور یک حکم مشکلساز در دیوان عالی ایران
یک حکم جدید که در دیوان عالی ایران صادر شده، میتواند عواقب جدی برای آن دسته از ایرانیان آمریکایی داشته باشد که بین ایران و ایالات متحده سفر میکنند. این حکم از سوی شعبه ۳۳ دیوان عالی در رد دادخواست باقر و سیامک نمازی، زندانیان دو تابعیتی، صادر شده است. در تأیید حکم زندان باورنکردنی و ناعادلانهی نمازیها، دادگاه آمریکا را یک «دولت متخاصم» شناخت و با اشاره به بازگرداندن تحریمها، استدلال کرد که جرم نمازیها «همکاری با دولت متخاصم» است.
فراتر از پرونده تراژیک نمازیها، این حکم نشانگر یک مسیر قانونی جدید در دیوان عالی ایران است که پیشتر وجود نداشت. پیش از این، یک شعبه از دیوان عالی ایران در سال ۲۰۱۵، متهمی را با این توضیح تبرئه کرده بود که «هیج کشوری در شرایط تخاصم با ایران به سر نمیبرد.» همچنین، وزارت خارجه ایران در چند مورد تصریح کرد که هیچ کشوری در حالت تخاصم با ایران نیست.
با این حال، حکم جدید دیوان حالی کشور، از اتهامی پشتیبانی میکند که طی سالهای اخیر به طور بیرویهای باعث گرفتاری تعداد پرشماری از زندانیان سیاسی در ایران شده است. در حالی که حکم دیوان عالی ایران بهمانند آمریکا باعث ایجاد رویه قضایی نمیشود، لیکن اگر موضع دوفاکتوی دادگاههای ایران اینگونه باشد که آمریکا یک دولت متخاصم است، این امر میتواند آثار وخیمی برای ایرانیان آمریکایی به بار بیاورد.
در زمانی که ایرانیها از سفر به آمریکا منع شدهاند و تنش میان دو کشور در نقطه اوج خود قرار دارد، تفسیر دولت متخاصم برای آمریکا میتواند یک گام عظیم به سوی پایان تماسهای مردم دو کشور باشد.
هر ایرانی آمریکایی که هرگونه رابطهای با دولت آمریکا، حتی در حد پرداخت مالیات و هزینه دانشگاه دولتی داشته باشد، بالقوه میتواند متهم به همکاری با یک دولت متخاصم شود. تمامی ریسکهای مرتبط با تبادلهای اجتماعی سختگیرانهتر میشوند، چه در حوزه دانشگاهی و چه در حوزه فرهنگی باشند. بنابراین، زمینه برای دور ماندن کامل دو جامعه مهیا خواهد شد.
حکم دیوان عالی ایران در زمانی صادر میشود که دولت ایران، ایالات متحده را در دیوان بینالمللی دادگستری متهم کرده است که قرارداد مودت سال ۱۹۵۵ را میان دو کشور، نقض کرده است. این یک تناقض ماهوی را میان دیدگاه داخلی حکومت ایران در مورد متخاصم بودن آمریکا و موضع بینالمللیاش مبنی بر مودت میان دو کشور، به نمایش میگذارد.
ایرانیان آمریکایی باید مراقب آثار مخرب بالقوه این دیدگاه دادگاههای ایران باشند که ایالات متحده را یک دولت متخاصم میبیند و بنابراین، ریسک سفر به ایران به طور فرایندهای بالا میرود. با وجود این که مقامهای ایرانی مدتهاست دوتابعیتیها را با اتهامهای ساختگی دستگیر میکنند، لیکن این که دادگاههای ایران به طور رسمی آمریکا را یک دولت متخاصم بدانند، امکان سفر ایرانیان آمریکایی را به ایران بسیار محدودتر میکند.
طبق گزارشها، دیوان عالی ایران از شورای عالی امنیت ملی استعلام کرده که آیا آمریکا دولت متخاصم است یا خیر. پاسخ شورای عالی امنیت ملی میتواند تأثیری سترگ بر زندگی ایرانیان آمریکایی بگذارد که به ایران سفر میکنند. رئیسجمهور روحانی که ریاست شورای عالی امنیت ملی را بر عهده دارد، میتواند نظری اثرگذار در این راستا داشته باشد.
نایاک مباحث داخلی ایران را در مورد حکم دیوان عالی از نزدیک دنبال میکند و تحولات جدید را گزارش خواهد کرد. نایاک خواست خود را از حکومت ایران تکرار میکند که یک بار و برای همیشه، به بازداشت بیپایهی دوتابعیتیها پایان دهد.